Rent-A-Maid

Mageshen en ik hebben geen van beiden zin en tijd voor huishoudelijke sores, dus gisteren gingen we op zoek naar een werkster. Om de hoek, vlakbij de buurtsupermarkt zit een bureautje in een oud Victoriaans huis: Rent-A-Maid, alsof het net zo makkelijk is als het huren van een auto.

En dat is ook zo. Een maid is hier net zoiets als een auto. Onmisbaar, maar ook een gebruiksvoorwerp. Wat dat betreft is er nog niets veranderd sinds de apartheid, vooral omdat er zoveel goedkope arbeid (armoede dus) is onder de zwarte bevolking.

Achter een bureau voor rijen archiefkasten zat een forse Indiase dame met een gouden tand. Ze deed me nog het meest denken aan Mma Precious Ramotswe van de No. 1 Ladies’ Detective Agency, maar dan op haar Indiaas.

‘De zwarten doen het werk en de Indiërs drijven er handel mee’, dacht ik prompt en bedacht toen dat ik een beetje op moet gaan passen met raciale stereotyperingen. Als je in een multiraciale relatie zit, sta je elkaar en jezelf veel van die stereotyperingen toe om je eigen culturele verschillen bespreekbaar en relativeerbaar te maken (niets is leuker dan racistische moppen over elkaars ras) en omdat je denkt dat je door je multiraciale relatie automatisch boven het verwijt van racisme verheven bent. Maar dat is natuurlijk niet zo.

‘De maid werkt van 08.00 tot 3.50’, zei de Indiase dame kordaat vanachter haar grote bureau. ‘Jullie komen haar om 08.00 halen, betalen 103 rand (nog geen 10 euro) aan ons – niet aan haar! - en zorgen voor haar lunch. Morgen kan ze beginnen.’ Mageshen keek zuinigjes. Of ze niet tot 5 uur kon blijven. ‘Altijd afdingen, die Indiërs’, dacht ik. Nee, dat kon niet. In Nederland werkt een werkster van 09.00 tot 12.00 ofzo. Wat gaat ze de hele dag doen?

Daar hadden Mageshen en ik nogal wat discussies over. We moeten een beetje opruimen zodat ze de vloer kan dweilen, vond ik. Mageshen gierde het uit. Opruimen omdat de werkster komt? Waar is die werkster dan voor? Ik heb een nachtmerrie, gromde hij later. ‘Als ik morgen thuis kom, sta jij de vloer te dweilen terwijl de maid achter jouw computer haar email zit te checken. Volgende week laat ik mijn moeder overkomen om haar te instrueren. Die weet precies hoe dat moet.’ Daar twijfelde ik niet aan.

Dus vanmorgen gingen we in alle vroegte de maid ophalen. Op de veranda voor het Victoriaanse huis zaten wel 10 zwarte vrouwen van alle leeftijden te wachten tot ze opgehaald werden. De kordate Indiase dame pikte er een uit. ‘Nontando, jij gaat met Dr Naidoo mee.’ Nontando – ik schat even oud als wij – stapte braaf bij ons achter in de auto.

‘Nontando’, betekent dat niet ‘Love’? vroeg Mageshen. Ze ontdooide en beaamde dat enthousiast. Veel Zoeloenamen laten zich vertalen als Precious of Talent of Blessing of Success, en Zoeloes noemen zich zo in het Engels als ze Engels spreken: ‘Hi, I'm Success’ hoor je vaak genoeg. ‘Barbara is learning Zulu’ legde Mageshen uit, want ze doet onderzoek naar maskanda. Toen was het helemaal goed.

We gaven haar een ontbijt, want dat had ze ook nog niet gehad, en toen ze vol afgrijzen naar mijn muesli keek, zei Mageshen: 'Maak je geen zorgen, Nontando, we hebben ook toast. Witte mensen hebben nu eenmaal rare eetgewoonten.'

Mageshen zit de hele dag in de studio te werken aan zijn album. Dus ik had een huiselijk dagje vandaag en schotelde Nontando voor de lunch een stevige lasagne van gisteren voor. Ze komt uit Umlazi, een akelige township vlakbij het vliegveld en toen ze doorhad dat ze een luisterend oor gevonden had, barstte ze los.

‘Your boyfriend is a good man’, zei ze. ‘I see it in his eyes. He is human.’ ‘Gelukkig maar’ zei ik opgelucht. ‘Maar de meeste Indiërs’, ging ze voort, ‘zijn verschrikkelijk. Ze behandelen je niet als mensen. Ze geven je slecht te eten. Ze zijn onaardig. Rent-A-Maid exploiteert ons. Van de 100 rand die jullie betalen, krijg ik maar 45.’ ‘Maar besteden ze die niet aan belastingen en pensioenopbouw?’ probeerde ik zwakjes. Het had me zo’n handig systeem geleken; je hoeft als werkgever niet zelf voor de sociale lasten op te draaien en hebt toch een, jawel: ‘witte’ werkster. Maar daar hangt dus een prijskaartje aan dat weer eens door de zwarten betaald wordt…